Borderline heb je niet alleen

Kent u Martin en Fairy? Zij kreeg acute leukemie tijdens de zwangerschap, hij is vrachtwagenchauffeur. Samen komen ze voor in de campagne van de Nederlandse Kankerbestrijding, het Wilhelmina Kanker Fonds (WKF). Daarin vertellen ze over de invloed van de leukemie op hun leven. Zij kreeg een beenmergtransplantatie, maar is nog vaak moe waarbij de kans dat de ziekte terugkomt haar perspectief verduistert. Hij rijdt, ziet pauzes in zijn werk als verloren tijd voor Fairy, heeft altijd ongelooflijke haast. Om thuis te komen en bij haar te zijn. Hun beider leven stond en staat op zijn kop.

De slogan van deze campagne van het WKF is: kanker heb je niet alleen, en Fairy en Martin illustreren dat met hun persoonlijke verhaal. Onlangs werd ik uitgenodigd door twee verenigingen voor familieleden van mensen met een psychiatrische ziekte, Ypsilon en Labyrinth/In Perspectief. Beide keren heb ik gesproken over borderline-problematiek, en dat heb je zeker niet alleen.

In de psychiatrie worden een tiental persoonlijkheidsstoornissen onderscheiden en één daarvan is de borderline persoonlijkheidsstoornis. Mensen die deze diagnose gesteld krijgen hebben te maken met een scala aan symptomen: De stemming kan plotseling omslaan van vrolijk naar somber of gespannen; relaties verlopen heftig, worden impulsief begonnen en beëindigd; het gevoel in de steek te zijn gelaten steekt zomaar de kop op; alleen zijn kost moeite; verminken met scherpe voorwerpen, met sigaretten of anderszins komt voor en soms wordt gedreigd met zelfdoding of worden pogingen daartoe ondernomen. Niet iedereen met deze diagnose heeft alle symptomen. Maar ook: niet iedereen die zich hierin herkent heeft een borderline persoonlijkheidsstoornis, een van de redenen waarom het wijs is om de diagnose niet zelf te stellen, maar een deskundig hulpverlener hierbij te betrekken.

Als je de ernst van deze gedachten, gevoelens en gedragingen tot je door laat dringen is duidelijk dat de invloed hiervan op de familie groot is. Persoonlijke verhalen spreken voor zich. Een moeder: ‘M’n zoon belde dat hij op het balkon stond en van plan was naar beneden te springen. Weet u, dit is al de derde keer, dat hij met een dergelijk bericht midden in de nacht belt’. Een andere moeder: ‘Dan wordt ze ineens heel driftig en gaat stampen in de kamer, en dan ben ik nog blij dat er niets kapot gaat’. Een vader: ‘Ze heeft zomaar een andere vriend, zo opgepikt, ze misbruiken haar, en nu wil ze weer trouwen’.

Hoe hou je dit als ouder vol? Wat doe je? Goed slapen is er niet meer bij, vakanties worden afgezegd, andere kinderen verdwijnen uit beeld, hobby’s is iets voor andere mensen, rust een onbekend begrip.

Voor familieleden is het duidelijk: om borderline-problematiek kan je niet heen. Het is heftig en indringend aanwezig, midden in het leven van de familie, het slokt op en is uitputtend, het is haast niet vol te houden. Ouders of partners voelen zich alleen. Alleen met hun eigen gevoelens en gedachten.

Je wilt je dochter helpen, maar het leidt tot niets. Je wilt je zoon vrij laten, maar het kan niet, nog niet. Vragen komen op, had ik het kunnen voorkomen, wat moet ik doen? Hoe moet het verder met mijn man? Het gevoel is onverdraaglijk de situatie niet te kunnen veranderen, om zelf je leven door te zetten. Er zijn gedachten te beangstigend om uit te spreken. Boze en agressieve gevoelens, die bang maken en schuldgevoelens aanwakkeren. Het leven van familieleden van mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis stond en staat op zijn kop, dag en nacht.

Martin en Fairy zijn met elkaar gaan praten, echt praten. Dat was hard nodig, en het is hen gelukt. Echt praten door familieleden met dochter, zoon of partner met een borderline persoonlijkheidsstoornis faalt gemakkelijk. In de hulpverlening voelen familieleden zich afgewezen, door hun dochter of zoon die hen er niet bij wil betrekken of door de hulpverlener die geen oog voor hen heeft. Het is prachtig dat er verenigingen zijn als Labyrinth/In Perspectief of Ypsilon, die door informatie aan familieleden het begrip vergroten en door het uitwisselen van ervaringen steun bieden. Je staat er even niet alleen voor.